Strona główna / Tramwaje elbląskie
Tramwaje elbląskie
Ostatnia aktualizacja: 27.09.2012 23:27

Słowo wstępne

Co robią tramwaje elbląskie na stronie o tramwajach w Gdańsku?
Najbliższa Gdańskowi, bo oddalona od niego tylko na 50 kilometrów, mała, ale bardzo interesująca sieć elbląska nie posiada rzeczowego, aktualnego opracowania w Internecie. Sieć tramwajów elbląskich nieustannie rozwija się i zmienia, natomiast dostępne w Internecie źródła są nieaktualne lub zawierają błędy. Błędy mogą wystąpić także w niniejszym opracowaniu, gdyż mimo wszelkich starań... jestem tylko człowiekiem ;-)
Elbląska sieć tramwajowa jest na tyle niewielka, iż uznałem za wykonalne zawarcie informacji w jednym dziale, bez konieczności uruchamiania osobnej witryny, dlatego pozwolę sobie potraktować wirtualne tramwaje elbląskie jako podległe tramwajom gdańskim. Podobnie zresztą postąpiły władze państwowe w 1975 roku, na kilka miesięcy włączając elbląskie MPK w struktury WPK Gdańsk.


Elbląg a Gdańsk
Być może nie każdy zdaje sobie sprawę, że do Elbląga mamy tylko 50 kilometrów w linii prostej, 56 km krajową siódemką, 80 km szlakiem kolejowym. Dojazd koleją zajmuje około godziny i 45 minut pociągiem osobowym, ok. 10 minut krócej pociągiem TLK. Autobus PKS jedzie do Elbląga godzinę i 10 minut.
Wypad, nawet na pół dnia nie stanowi najmniejszego problemu. Polecam!


Marcin Czapnik
Funkcjonowanie

Organizatorem transportu zbiorowego na terenie Miasta Elbląga jest Zarząd Komunikacji Miejskiej w Elblągu Sp. z o.o. ze 100% udziałem Miasta Elbląga.
Właścicielem taboru, torowisk, sieci trakcyjnej oraz przewoźnikiem wykonującym przewozy na zlecenie ZKM w Elblągu jest spółka Tramwaje Elbląskie Sp. z o.o., która również stanowi w całości własność Miasta Elbląga. Tramwaje Elbląskie jak i działające równolegle spółki autobusowe utworzono w 1993 roku.


Liczba linii: 5
Maksymalne uruchomienie: 20 jednostek
Długość linii: 39 km

4 linie kursują codziennie, przez cały dzień (4:00 - 23:30), jedna linia kursuje wyłącznie w dni powszednie, tylko w czasie trwania roku szkolnego.
Wyłącznie na liniach 3 i 5 kursują tramwaje niskopodłogowe, maksymalnie 6 jednostek.
Składy dwuwagonowe 805Na są uruchamiane wyłącznie w dni powszednie, po jednym składzie na liniach 1 oraz 3.
Wszystkie pozostałe zadania są obsługiwane przez pojedyncze wagony GT6 lub 805Na.


Niedoskonałości w funkcjonowaniu elbląskich tramwajów
» Czas przejazdu. Tramwaje linii 4 i 5 pokonują śródmieście okrężną trasą przez plac Słowiański generując tym sposobem wydłużony czas przejazdu w stosunku do autobusów jadących ulicą 12 lutego. Pasażerowie częściej wybierają autobus jadący krótszą trasą. Planowana jest budowa torowiska na ulicy 12 lutego w ciągu najbliższych kilku lat.
» Tramwaje niskopodłogowe nie obsługują kluczowych relacji. Ze względu na stan toru w ciągu ulicy Grunwaldzkiej, tramwaje niskopodłogowe nie docierają do głównych dworców PKP i PKS.
» Tramwaje kursują nieregularnie. Tramwaje linii 1 i 2 kursują w nieregularnych odstępach czasu. Średnia częstotliwość na linii 1 w szczycie dnia powszedniego wynosi około 24 minuty, w praktyce tramwaj może przyjechać w odstępie 7, 15, 22 lub na przykład 36 minut po poprzednim tej samej linii. Problem w mniejszej skali występuje także na pozostałych liniach.

Zobacz schemat linii tramwajowych                             Zobacz rozkłady jazdy na stronie ZKM Elbląg Sp. z o.o.

Trasa Druska - Grunwaldzka - 3 maja - 1 maja - Pocztowa - Robotnicza - Browarna - Obrońców Pokoju - Płk. Dąbka - Ogólna - Ogólna
Długość* 9,1 km
Czas przejazdu** 34 minuty
Częstotliwość Dni powszednie 4:30-15:00: średnio co 20 minut
Dni powszednie 15:00-23:00: średnio co 30 minut
Soboty, niedziele, święta 4:30-13:00: średnio co 45 minut
Soboty, niedziele, święta 13:00-23:00: średnio co 30 minut
Tabor 1x805Na, 2x805Na, GT6
Trasa Druska - Grunwaldzka - 3 maja - 1 maja - Pocztowa - Królewiecka - Marymoncka - Marymoncka
Długość* 7,3 km
Czas przejazdu** 27 minut
Częstotliwość Codziennie 5:00-23:00: średnio co 24 minuty
Tabor 1x805Na, GT6
Trasa Saperów - Bema - Grobla św. Jerzego - 3 maja - 1 maja - Pocztowa - Robotnicza - Browarna - Obrońców Pokoju - Płk. Dąbka - Ogólna - Ogólna
Długość* 7,3 km
Czas przejazdu** 28 minut
Częstotliwość Codziennie 5:00-23:00: średnio co 24 minuty
Tabor 1x805Na, 2x805Na, GT6, 121N
Trasa Druska - Grunwaldzka - 3 maja - 1 maja - Pocztowa - Królewiecka - Płk. Dąbka - Ogólna - Ogólna
Długość* 8,6 km
Czas przejazdu** 32 minuty
Częstotliwość Dni powszednie 5:00-18:00: co 12 minut
Dni powszednie 18:00-23:00: co 12/24 minuty
Soboty, niedziele i święta 5:00-8:00: co 12/24 minuty
Soboty, niedziele i święta 8:00-18:00: co 12 minut
Soboty, niedziele i święta 18:00-23:00: co 12/24 minuty
Tabor 1x805Na, GT6
Trasa Saperów - Bema - Grobla św. Jerzego - 3 maja - 1 maja - Pocztowa - Królewiecka - Płk. Dąbka - Ogólna - Ogólna
Długość* 6,8 km
Czas przejazdu** 26 minut
Częstotliwość Dni powszednie 5:00 - 17:00: co 24 minuty
Dni powszednie 17:00 - 23:00: średnio co 30 minut.
W soboty, niedziele i święta oraz w okresie letnich wakacji szkolnych nie kursuje.
Tabor 1x805Na, GT6, 121N
* uśredniona wartość z obu kierunków (różnica długości linii w kierunkach A-B oraz B-A jest dla sieci elbląskiej pomijalnie mała, dlatego wartość średnią można uznać za prawidłową).
** w obu kierunkach czas przejazdu jest taki sam.
Tabor

Na przestrzeni lat
Tramwaje w Elblągu od początku istnienia zasilane były energią elektryczną, dlatego też od 1895 roku eksploatowano wagony wyposażone w taki właśnie napęd. W Elblągu kursowały zarówno wozy fabrycznie nowe, jak i używane, sprowadzone z innych miast - tak jest zresztą do dzisiaj.
Na początku lat 60' XX wieku zakończono eksploatację tramwajów wyprodukowanych przed II wojną światową. Od tego momentu do 1980 roku eksploatowano wyłącznie tramwaje generacji N z chorzowskiego Konstalu. Całkowicie wycofano je dopiero w 1996 roku, wraz ze sprowadzeniem używanych GT6. Enki równie długo kursowały tylko w Szczecinie (dla porówniania Gdańsk - do 1986, Łódź - do 1991), pomijamy oczywiście Bytom, gdzie wozy typu N jeżdżą do dziś, jednak w bardzo ograniczonej skali.
Pierwsze tramwaje niskopodłogowe zostały zakupione w 2005 roku.


Dzisiaj
Spółka Tramwaje Elbląskie dysponuje 41 wagonami liniowymi: 21 serii 805Na, 14 serii GT6, 6 serii 121N.
Stan na czerwiec 2010: 4 wagony 805Na są od wielu lat eksploatowane wyłącznie jako drugie w składach, kolejne 5 wagonów 805Na wyłączono z eksploatacji - częściowo zdekompletowane, prawdopodobnie nie zostaną przywrócone do ruchu, gdyż nie jest to niezbędne do właściwego funkcjonowania komunikacji tramwajowej. Wobec powyższego, realna liczba jednostek do ruchu to maksymalnie 32, co oznacza, że nawet w porach szczytu przewozowego w rezerwie pozostaje ok. 12 jednostek - liczbę tę należy oczywiście pomniejszyć o wagony uszkodzone lub przechodzące przeglądy, naprawy bieżące etc.

Tabor techniczny stanowią dwa wozy techniczne typu 5N, dwa pługi oraz dwa wagony doczepne - wieżowy oraz transportowy (nieużywane).
Spółka posiada czynny skład historyczny 5N+5ND 012+154. Wagony wyprodukowano odpowiednio w 1960 i 1959 roku, z eksploatacji liniowej wycofane w 1996 roku.
Konstal 805Na

Wagon należący do rodziny pojazdów 105N, produkcji Konstal Chorzów. Wąskotorowy odpowiednik tramwaju 105Na, od którego różni się wyłącznie konstrukcją wózków jezdnych. Produkcję wagonów 805Na prowadzono w latach 1979-1990. Wszystkie krajowe sieci tramwajowe o szerokości toru 1000 mm otrzymały w sumie 691 takich wagonów. Do Elbląga trafiło 28 egzemplarzy. Dotychczas skasowano lub sprzedano 7 osiemsetpiątek. Jeden wagon gruntownie zmodernizowano (patrz "805Na zmodernizowany").

Producent: Konstal Chorzów
Lata produkcji (wozy elbląskie): 1980-1990
Eksploatacja w Elblągu: od 1980
Długość: 13 500 mm
Wysokość (bez ptg): 3 060 mm
Szerokość: 2 400 mm
Masa własna: 16 800 kg
Układ osi: Bo'Bo'
Rozruch: samoczynny, oporowy
Hamulce: elektrodynamiczny, szczękowy, szynowy
Silniki trakcyjne: szeregowe DC
Liczba x moc. siln. trakc.: 4x41,5 kW
Odbierak prądu: OTK-1
Prędkość maksymalna: 70 km/h
Miejsc ogółem: 125
Miejsc siedzących: 20
Niska podłoga: nie

Zobacz szczegółowy opis na transportszynowy.pl
Konstal 805Na zmodernizowany

Wagon nr 058 przeszedł w 2005 roku naprawę główną wraz z modernizacją układu napędowego. Wybrano ofertę firmy Enika, która dostarczyła między innymi asynchorniczne silniki trakcyjne (prod. EMIT Żychlin), falowniki zasilające, ręczny zadajnik jazdy, klimatyzator kabiny motorniczego oraz inne elementy zawarte w pakiecie modernizacyjnym ENI-ZNAP-105N. Wyremontowano ponadto przestrzeń pasażerską, zamontowano system elektronicznej wizualnej informacji pasażerskiej. Prace wykonano własnymi siłami spółki TE Sp. z o.o.
Pod względem zastosowanych rozwiązań oraz zakresu modernizacji, opisywany wagon jest bardzo zbliżony do gdańskiego zestawu 105NAs #1405+1406, w którym także zastosowano pakiet ENI-ZNAP-105N firmy Enika.


Producent konstrukcji: Konstal Chorzów
Rok produkcji: 1990
Długość: 13 500 mm
Wysokość (bez ptg): 3 060 mm
Szerokość: 2 400 mm
Masa własna: 16 800 kg
Układ osi: Bo'Bo'
Hamulce: elektrodynamiczny, szczękowy, szynowy
Prędkość maksymalna: 70 km/h
Odbierak prądu: OTK-1
Miejsc ogółem: 125
Miejsc siedzących: 20
Niska podłoga: nie

Dane dot. elementów zainstalowanych w trakcie modernizacji:
Rok modernizacji: 2005
Producent instalacji elektrycznej: ZEP Enika Sp. z o.o.
Rozruchu samoczynny, tranzystorowy (IGBT)
Silniki trakcyjne: asynchroniczne STDa200L4-1
Liczba x moc. siln. trakc.: 4x50 kW
Przetwornica: statyczna ENI-PT600/40/WP
Klimatyzacja kabiny motorn.: klimatyzator KLIT 600/1
Düwag/Westwaggon GT6

W 1996 zakupiono z niemieckiego miasta Mainz 19 przegubowych wagonów typu GT6, w tym 12 dwukierunkowych oraz 7 jednokierunkowych. Tramwaje wyprodukowano w latach 1958-1965. Są to wagony dwuczłonowe, oparte na dwóch (skrajnych) wózkach napędnych oraz wózku tocznym systemu Jacobsa, umieszczonym pod przegubem. Konstrukcja pochodzi z fabryk przedsiębiorstw Westwaggon oraz Düwag, pojazdy wyposażono w stycznikowy, pośredni układ rozruchu firm AEG oraz Siemens. Sterowanie jazdą oraz hamowaniem odbywa się z wykorzystaniem ręcznego zadajnika jazdy (korby). Jazda dwukierunkowa wagonami do tego przystosowanymi jest prowadzona sporadycznie, podczas prac remontowych (ostatni raz: rok 2006). Elbląski przewoźnik skasował dotąd 5 wagonów tego typu.
Mimo, że najstarsze egzemplarze służą już ponad pół wieku, mimo sporadycznych awarii stan elbląskich helmutów można określić jako dostateczny.


Wagony 221-227
Typ: GT6ZR (dwukierunkowy)
Producent konstrukcji: Westwaggon
Producent instalacji elektrycznej: AEG
Lata produkcji: 1958-1961
Długość całkowita: 20 100 mm
Miejsc ogółem: 208
Miejsc siedzących: 38
Eksploatacja w Elblągu: od 1996
Liczba członów: 2
Liczba osi: 6
Układ osi: B'2'B'
Silniki trakcyjne: szeregowe DC
L. siln. x moc godz.: 2x95÷120 kW
Rozruch: oporowy pośredni (stycznikowy)
Hamulce: elektrodynamiczny, solenoidowy,
elektromagnetyczny, ręczny

Prędkość maksymalna: 70 km/h
Niska podłoga: nie
Odbierak prądu: połówkowy lub OTK-1 (niezal. od serii)
Wagony 229-235
Typ: GT6ZR (dwukierunkowy)
Producent konstrukcji: Düwag
Producent instalacji elektrycznej: AEG
Lata produkcji: 1965
Wagony 237-245
Typ: GT6 (jednokierunkowy)
Producent konstrukcji: Düwag
Producent instalacji elektrycznej: Siemens
Lata produkcji: 1960-1961
Długość całkowita: 19 095 mm
Miejsc ogółem: 188
Miejsc siedzących: 45
Pesa 121N

Pierwsze wagony niskopodłogowe w historii tramwajów elbląskich zakupiono w 2005 roku. Dostawy zrealizowano jesienią 2006 roku. 6 trójczłonowych tramwajów wyprodukowała bydgoska PESA. Były to pierwsze wagony tramwajowe wyprodukowane przez tę firmę.

121N to tramwaj trójczłonowy, oparty na dwóch wózkach napędnych umieszczonych pod członami skrajnymi. Sekcja środkowa jest członem wiszącym. Od momentu włączenia do ruchu, niskopodłogowce obsługują wyłącznie linie 3 i 5. Według przewoźnika, torowisko w ciągu ulicy Grunwaldzkiej jest zbyt zużyte by skierować tam "pesy", które, jak każdy tramwaj niskopodłogowy, są dużo bardziej wrażliwe na jakość nawierzchni torowej.

Do 2010 roku wszystkie elbląskie 121N wróciły do producenta, gdzie przeszły kompleksowy przegląd. Wymieniono najbardziej zużyte elementy, odświeżono wnętrze oraz powłokę malarską po czym odesłano tramwaje do właściciela. Obecnie wszystkie pesy z powodzeniem służą pasażerom. Elbląskie 121N są jak dotąd jedynymi przedstawicielami tej serii.


Producent konstrukcji: PESA Bydgoszcz S.A.
Producent instalacji elektrycznej: Medcom
Lata produkcji: 2006
Eksploatacja w Elblągu: od 2006
Długość: 20 220 mm
Wysokość (bez ptg): 3 400 mm
Szerokość: 2 350 mm
Masa własna: 24 550 kg
Układ osi: Bo'Bo'
Rozruch: samoczynny, tranzystorowy (IGBT)
Hamulce: elektrodynamiczne, tarczowe, szynowe
Silniki trakcyjne: asynchroniczne AC
DKCBZ 0211-4DA
prod. VEM Sachsenwerk GmbH
Liczba x moc. siln. trakc.: 4x105 kW
Odbierak prądu: Stemman FB700
Prędkość maksymalna: 70 km/h
Miejsc ogółem: 122
Miejsc siedzących: 41
Niska podłoga: tak, 100%

Zobacz szczegółowy opis na transportszynowy.pl
Infrastruktura

Szerokość toru: 1000 mm
Długość sieci: 15,4 km
Liczba przystanków: 72
Liczba pętli: 5
Liczba rozjazdów (oprócz zajezdni): 62
Napięcie w sieci trakcyjnej: 600V DC

Wszystkie trasy są zakończone pętlami, istnieje jedna pętla nieużywana liniowo - Obrońców Pokoju.
Występują liczne odcinki jednotorowe w ciągu ulic: Grunwaldzkiej, Bema, Browarnej, Obrońców Pokoju, Królewieckiej.
Torowiska są w większości wydzielone z jezdni, z nielicznymi wyjątkami jak fragment ulicy Królewieckiej.
Prowadzona jest rozbudowa sieci oraz doraźne prace remontowe na odcinkach istniejących. Mimo złego stanu toru na wielu trasach, nie są obecnie prowadzone prace remontowe o dużym zakresie. Ze względu na stan toru w ciągu ulicy Grunwaldzkiej, do głównego elbląskiego dworca kolejowego nie docierają tramwaje niskopodłogowe, które kursują obecnie wyłącznie na liniach 3 i 5.


Zobacz szczegółowy schemat torowy sieci tramwajów elbląskich, z wyszczególnieniem odcinków jedno- i dwutorowych, odcinków budowanych, planowanych oraz przeznaczonych do likwidacji
Zaplecze techniczne stanowi jedna zajezdnia tramwajowa zlokalizowana przy ulicy Browarnej 91. Zakład dysponuje pięciotorową halą obsługi codziennej, czterema stanowiskami remontowymi oraz niezadaszonymi torami postojowymi. Do 2006 przeprowadzono przebudowę układu torowego, w hali obsługi codziennej zabudowano stanowisko do prac na dachu wagonu.

» Zobacz wszystkie zdjęcia infrastruktury elbląskich tramwajów